Nguyên nhân dẫn đến tranh chấp đất đai giữa anh em ruột

Tranh chấp đất đai giữa anh em ruột có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau như:

Di chúc không hợp pháp

Khi qua đời, cha mẹ thường sẽ để lại di chúc để phân chia tài sản cho con cái. Tuy nhiên, một số người không để lại di chúc hoặc có để lại di chúc nhưng nội dung không rõ ràng.

– Không có di chúc: Trường hợp cha mẹ không để lại di chúc thì quá trình phân chia đất đai sẽ thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. Nếu các anh em không đồng thuận về tỷ lệ phần trăm thì tranh chấp là điều không thể tránh khỏi do sự bất mãn, hơn thua của các thành viên trong gia đình.

– Di chúc không hợp pháp, không rõ ràng: Di chúc không được lập theo đúng quy định của pháp luật hoặc không trình bày rõ ràng, dẫn đến di chúc không hợp lệ, di sản sẽ phân chia theo quy định của pháp luật, không đúng với ý muốn của các bên như trong di chúc đã ghi gây ra sự tranh cãi, thậm chí là bất đồng, mâu thuẫn giữa anh em với nhau.

Cha mẹ không để lại di chúc là nguyên nhân gây ra tranh chấp đất đai giữa anh em

Sở hữu chung đất đai

Có nhiều trường hợp mảnh đất thuộc quyền sở hữu chung của nhiều người nhưng không có sự thống nhất về mục đích sử dụng. Điều này sẽ gây ra sự bất đồng và tranh chấp giữa các thành viên.

Tranh chấp quyền sử dụng đất

Sự khác biệt trong cách thức sử dụng, chuyển nhượng hoặc khai thác đất đai có chung quyền sở hữu sẽ gây ra sự tranh chấp.

– Mâu thuẫn khi chuyển nhượng đất đai: Tranh chấp xảy ra khi một bên muốn bán, cho thuê hoặc chuyển nhượng phần đất đai chung nhưng chưa có sự đồng ý của bên còn lại.

– Khai thác đất với mục đích riêng: Một người muốn khai thác đất đai với mục đích kinh tế nhưng chưa có sự đồng ý của các anh em.

Giấy tờ pháp lý không rõ ràng

Một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra tranh chấp đất đai giữa anh em ruột đó là giấy tờ pháp lý không minh bạch, rõ ràng.

– Không có sổ đỏ: Với những mảnh đất không có sổ đỏ hoặc giấy tờ minh chứng quyền sở hữu hợp pháp thường có sự tranh chấp về việc ai sẽ là người đại diện đứng tên trên sổ đỏ.

– Không đầy đủ giấy tờ: Tranh chấp cũng có thể xảy ra khi đất đai không có đủ giấy tờ xác nhận về diện tích, ranh giới hoặc giấy tờ không khớp với thực tế.

Nếu không có sổ đỏ, anh em có thể xảy ra sự tranh chấp trong quyền sử dụng đất

Mâu thuẫn tình cảm trong gia đình

Ngoài vấn đề pháp lý thì mâu thuẫn tình cảm trong gia đình cũng là nguyên nhân gây ra sự tranh chấp đất đai giữa anh em ruột. Chẳng hạn như bất hòa, hiềm khích, hiểu lầm từ trước hay không đồng thuận trong gia đình.

Không có sự chuẩn bị trước cho việc phân chia tài sản

Trong trường hợp cha mẹ đột ngột qua đời hoặc không bàn bạc về việc phân chia tài sản, đất đai từ trước đó cũng khiến cho sự tranh chấp xảy ra.

Căn cứ pháp lý

Theo Khoản 47 Điều 3 của Luật Đất đai 2024 số 31/2024/QH15: “Tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền, nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai hoặc nhiều bên trong quan hệ đất đai.”Một số căn cứ pháp lý về tranh chấp đất đai hiện hành là:

– Luật Đất đai 2024.

– Nghị định 102/2024/NĐ-CP.

– Bộ Luật dân sự 2015.

– Bộ Luật tố tụng dân sự 2015.

Luật Đất đai 2024 là một trong những văn bản pháp lý quan trọng để giải quyết tranh chấp 

Biện pháp giải quyết tranh chấp đất đai giữa anh em ruột

Tranh chấp đất đai giữa anh em ruột cần được giải quyết một cách hợp tình hợp lý và tuân theo quy định pháp luật, tránh gây ra sự mất hòa khí, công bằng giữa các thành viên trong gia đình.

Hòa giải tại cơ sở

Nhà nước luôn khuyến khích và ưu tiên hành động hòa giải để xử lý các vấn đề. Đây là cách giải quyết nhẹ nhàng, nhanh chóng và ít tốn kém chi phí. Nếu các bên không thể tự hòa giải thì họ có thể đến Ủy ban nhân dân cấp xã.

Tại Khoản 2 Điều 235 của Luật Đất đai 2024 số 31/2024/QH15: “Các bên tranh chấp phải thực hiện hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp. Việc hòa giải tranh chấp đất đai tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp”:

– Khi có đơn yêu cầu hòa giải tranh chấp đất đai, trong vòng 03 ngày, Ủy ban nhân dân cấp xã phải thông báo bằng văn bản cho các bên và cơ quan có thẩm quyền về việc thụ lý đơn yêu cầu hòa giải tranh chấp đất đai, trường hợp không thụ lý thì phải thông báo bằng văn bản và nêu rõ lý do;

– Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm thành lập Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai để thực hiện hòa giải tranh chấp đất đai;

– Thời gian thực hiện không quá 30 ngày kể từ ngày nhận được đơn yêu cầu hòa giải tranh chấp đất đai;

– Việc hòa giải phải được lập thành biên bản có chữ ký của các bên tham gia hòa giải và có xác nhận hòa giải thành hoặc hòa giải không thành của Ủy ban nhân dân cấp xã. Biên bản hòa giải được gửi đến các bên tranh chấp, lưu tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp;

– Việc hòa giải chỉ được tiến hành khi các bên tranh chấp đều có mặt. Trường hợp một trong các bên tranh chấp vắng mặt đến lần thứ hai thì được coi là việc hòa giải không thành;

– Trường hợp hòa giải không thành mà một hoặc các bên tranh chấp không ký vào biên bản thì Chủ tịch Hội đồng, các thành viên tham gia hòa giải phải ký vào biên bản, đóng dấu của Ủy ban nhân dân cấp xã và gửi cho các bên tranh chấp;

– Trường hợp hòa giải không thành thì Ủy ban nhân dân cấp xã hướng dẫn các bên tranh chấp gửi đơn đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp tiếp theo.

Hòa giải tại cơ sở là phương án luôn được ưu tiên hàng đầu

Khởi kiện tại Tòa án

Trường hợp các bên đã tiến hành hòa giải tại cơ sở mà không thành thì một trong các bên có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết.Theo Điều 186 của Bộ luật Tố tụng dân sự số 92/2015/QH13, quyền khởi kiện vụ án được quy định như sau:

“Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp khởi kiện vụ án (sau đây gọi chung là người khởi kiện) tại Tòa án có thẩm quyền để yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.”

Do đó, trường hợp không đồng ý với quyết định hòa giải về tranh chấp đất đai thì các bên có quyền khởi kiện hoặc thông qua người đại diện hợp pháp để nộp đơn khởi kiện tại Tòa án.

Sau khi nhận được đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo, nếu hồ sơ hợp lệ, Tòa án thông báo thụ lý vụ án. Tòa án tiến hành giải quyết tranh chấp theo quy định của tố tụng dân sự theo đúng quy trình đúng pháp luật. Các bên tranh chấp có quyền kháng cáo trong vòng 15 ngày kể từ khi bản án được tuyên bố hoặc tính từ thời điểm nhận được bản án nếu họ không có mặt tại phiên tòa.

Các bên có thể nộp đơn khởi kiện lên Tòa án để được giải quyết tranh chấp đất đai

Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai

Căn cứ theo Điều 106 của Nghị định 102/2024/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai, thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp tỉnh quy định rõ:

– Người có đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai nộp đơn tại Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền.

– Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền có trách nhiệm:

+ Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận được đơn phải thông báo bằng văn bản cho các bên liên quan và cơ quan có thẩm quyền về việc thụ lý đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai, trường hợp không thụ lý thì phải thông báo bằng văn bản và nêu rõ lý do;

+ Giao trách nhiệm cơ quan tham mưu giải quyết.

– Thời gian thực hiện thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai:

+ Thời gian thực hiện thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện không quá 45 ngày và 60 ngày đối với tranh chấp thuộc thẩm quyền của Chủ tịch UBND cấp tỉnh kể từ ngày thụ lý đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai;

+ Đối với các xã miền núi, biên giới; đảo; vùng có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn; vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn thì thời gian thực hiện được tăng thêm 10 ngày tùy trường hợp.

Căn cứ theo Điều 107 của Nghị định 102/2024/NĐ-CP, thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai thuộc thẩm quyền của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định như sau:

– Người có đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai gửi đơn đến Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường.

     + Sau khi nhận được đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường có trách nhiệm: Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận được đơn phải thông báo bằng văn bản cho các bên tranh chấp đất đai và cơ quan liên quan về việc thụ lý đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai, trường hợp không thụ lý thì phải thông báo bằng văn bản và nêu rõ lý do.

     + Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành quyết định giải quyết tranh chấp hoặc quyết định công nhận hòa giải thành và gửi cho các bên tranh chấp, tổ chức, cá nhân có quyền và nghĩa vụ liên quan.

– Thời gian thực hiện thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai thuộc thẩm quyền của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường không quá 90 ngày kể từ ngày thụ lý đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai.”

Hồ sơ phải bao gồm trích lục bản đồ liên quan đến diện tích đất tranh chấp

Lời khuyên khi giải quyết tranh chấp đất đai với người thân

Dưới đây là một số lời khuyên để giải quyết việc tranh chấp đất đai giữa anh em ruột một cách hiệu quả nhưng vẫn đảm bảo tình cảm gia đình khăng khít:

– Ưu tiên phương pháp hòa giải để giải quyết tranh chấp trong hòa bình, tránh xảy ra những căng thẳng không đáng có. Chỉ nên khởi kiện khi không còn cách giải quyết nào khác.

– Tìm hiểu kỹ các quy định, văn bản pháp luật liên quan đến đất đai để nắm rõ quyền và nghĩa vụ của mình.

– Chuẩn bị đầy đủ giấy tờ như sổ đỏ, di chúc, biên bản họp gia đình,… để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp.

– Lựa chọn luật sư giỏi, đưa ra những lời tư vấn, phân tích hữu ích.

– Luôn cố gắng giữ bình tĩnh, lắng nghe và tôn trọng lẫn nhau, tránh những lời nói, hành động quá khích gây rạn nứt tình cảm gia đình.

Nên lựa chọn luật sư giỏi, tận tâm để giải quyết vấn đề tranh chấp một cách hiệu quả

Tư vấn giải quyết tranh chấp đất đai giữa anh em ruột

Với đội ngũ luật sư, chuyên viên pháp lý giỏi về chuyên môn và luôn tận tâm với khách hàng, ATILAW tự tin mang đến giải pháp tốt nhất cho khách hàng khi xảy ra tranh chấp đất đai.

– Đội ngũ luật sư uy tín, am hiểu pháp luật và dày dặn kinh nghiệm xử lý các vụ án thực tiễn.

– Tư vấn nhanh chóng, tận tâm, đưa ra giải pháp tối ưu và tiết kiệm chi phí cho khách hàng.

– Bảo mật tuyệt đối thông tin khách hàng.

– Đồng hành, bảo vệ quyền lợi khách hàng từ giai đoạn tư vấn đến khi giải quyết xong vụ việc.

Tranh chấp đất đai giữa anh em ruột không chỉ là vấn đề pháp lý mà còn là bài toán về tình cảm gia đình, nếu không khéo léo giải quyết sẽ để lại những rạn nứt khó hàn gắn. Nếu bạn đang cần hỗ trợ tư vấn pháp lý về vấn đề này, hãy liên hệ ngay với ATILAW nhé!