Tranh chấp lao động cá nhân thường mang tính riêng lẻ, độc lập, vì nó thường ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi và lợi ích của người lao động hoặc một nhóm người lao động mà không phải quyền lợi chung của tập thể. Những nguyên nhân dẫn đến tranh chấp lao động cá nhân xuất phát chủ yếu về mặt kinh tế, vì vậy ta có thể dễ dàng thấy được sự không cân bằng giữa các bên chủ thể đó là người lao động và một bên là người sử dụng lao động có sức mạnh về kinh tế, tài chính. Chính vì thế, để giải quyết các tranh chấp này, cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp lao động cá nhân đóng vai trò rất quan trọng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về những vấn đề liên quan đến cơ quan giải quyết tranh chấp lao động cá nhân.
Tranh chấp lao động cá nhân là gì?
Căn cứ theo quy định tại Điều 179 Bộ luật lao động 2019, tranh chấp lao động cá nhân được hiểu là sự bất đồng, mâu thuẫn giữa người lao động và người sử dụng lao động liên quan đến quyền, lợi ích, nghĩa vụ và trách nhiệm trong quan hệ lao động. Các tranh chấp này có thể xảy ra trong quá trình giao kết, thực hiện hoặc chấm dứt hợp đồng lao động.Một số ví dụ về tranh chấp lao động cá nhân có thể kể đến như:
- Tranh chấp về tiền lương, thưởng, trợ cấp.
- Tranh chấp về thời giờ làm việc, nghỉ ngơi.
- Tranh chấp về điều kiện lao động, an toàn, vệ sinh lao động.
- Tranh chấp về kỷ luật, bồi thường thiệt hại.
- Tranh chấp về chấm dứt hợp đồng lao động.
Tranh chấp lao động cá nhân thường liên quan đến quyền, lợi ích
Các tranh chấp này nếu không được giải quyết kịp thời và triệt để sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến quan hệ lao động, gây ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, đồng thời cũng làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động.
Các phương thức giải quyết tranh chấp lao động cá nhân
Theo quy định tại Điều 187 Bộ luật Lao động 2019, các cơ quan, tổ chức và cá nhân có thẩm quyền giải quyết tranh chấp lao động cá nhân bao gồm:
- Hòa giải viên lao động: Các tranh chấp lao động cá nhân trước khi gửi yêu cầu lên Hội đồng trọng tài lao động hoặc Tòa án giải quyết thì hầu hết được giải quyết thông qua thủ tục hòa giải của hòa giải viên lao động. Trừ các tranh chấp lao động không bắt buộc phải qua thủ tục hòa giải. .
- Hội đồng trọng tài lao động: Không phải tất cả tranh chấp lao động cá nhân nào gửi lên Hội đồng trọng tài lao động đều được chấp thuận, Hội đồng trọng tài lao động chỉ giải quyết những tranh chấp thuộc thẩm quyền của mình. Theo quy định tại Điều 189 Bộ luật lao động 2019 thì các tranh chấp thuộc thẩm quyền của Hội đồng trọng tài bao gồm:
- Tại thủ tục hòa giải, trường hợp một trong các bên không thực hiện các thỏa thuận trong biên bản hòa giải thành thì bên kia có quyền yêu cầu Hội đồng trọng tài lao động giải quyết tranh chấp của mình.
- Những tranh chấp không bắt buộc phải qua thủ tục hòa giải theo quy định hoặc trường hợp hết thời hạn hòa giải mà hòa giải viên lao động không tiến hành hòa giải hoặc trường hợp hòa giải không thành thì các bên có thể gửi yêu cầu lên Hội đồng trọng tài lao động để giải quyết và khi đó các bên không được yêu cầu đồng thời Tòa án để giải quyết trừ một số tranh chấp khác do luật quy định.
- Tòa án nhân dân: Mặc dù Tòa án nhân dân có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp lao động cá nhân, tuy nhiên chỉ những tranh chấp đã được tiến hành thủ tục hòa giải nhưng không thành hay những tranh chấp do hết thời hạn hòa giải mà không được hòa giải viên hòa giải và các trường hợp đã có quyết định giải quyết tranh chấp của Ban trọng tài lao động nhưng một trong các bên không thi hành thì có thể gửi yêu cầu lên Tòa án để giải quyết, trừ các trường hợp quy định khác.
Như vậy, có thể thấy rằng, tùy vào từng trường hợp và quy định của pháp luật mà các bên có yêu cầu giải quyết tranh chấp lao động cá nhân tại nơi có đúng thẩm quyền. Việc nộp đơn đúng thẩm quyền, chính xác sẽ giúp vụ việc được giải quyết nhanh chóng và tiết kiệm được rất nhiều thời gian
Tòa án nhân dân xử lý các tranh chấp lao động theo thủ tục phúc thẩm
Nguyên tắc giải quyết tranh chấp lao động cá nhân
Trong suốt quá trình giải quyết tranh chấp lao động cá nhân, các bên cần:
- Tôn trọng quyền tự do định đoạt thông qua thương lượng của các bên.
- Coi trọng giải quyết tranh chấp thông qua hòa giải, trọng tài trên cơ sở tôn trọng quyền và lợi ích của các bên.
- Công khai, minh bạch, khách quan, kịp thời, nhanh chóng, đúng pháp luật.
- Bảo đảm sự tham gia của các bên trong quá trình giải quyết.
- Việc giải quyết tranh chấp lao động do cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết tranh chấp lao động tiến hành sau khi có yêu cầu của bên tranh chấp hoặc theo đề nghị của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền và được các bên tranh chấp đồng ý.
Trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp lao động cá nhân
- Khi có đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp lao động cá nhân, hòa giải viên phải tiến hành hòa giải theo thủ tục của hòa giải viên lao động theo đúng quy định của pháp luật.
Trước hết, khi xảy ra tranh chấp lao động cá nhân, các bên (người lao động và người sử dụng lao động) phải tiến hành hòa giải trước tại nơi phát sinh tranh chấp. Quá trình hòa giải được tiến hành theo các bước sau:
Bước 1: Tiếp nhận yêu cầu hòa giải
Một trong hai bên hoặc cả hai bên gửi yêu cầu hòa giải tranh chấp đến hòa giải viên lao động. Hòa giải viên lao động sẽ tiếp nhận, nghiên cứu hồ sơ và xác định nội dung tranh chấp.
Bước 2: Triệu tập các bên tham gia hòa giải
Hòa giải viên lao động sẽ triệu tập các bên tham gia vào cuộc hòa giải. Cuộc hòa giải phải được tiến hành tại nơi phát sinh tranh chấp hoặc tại trụ sở của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền.
Bước 3: Tiến hành hòa giải
Trong quá trình hòa giải, hòa giải viên lao động sẽ lắng nghe ý kiến, yêu cầu của các bên, tìm hiểu nguyên nhân, bản chất của tranh chấp. Trên cơ sở đó, họ sẽ đề xuất các phương án hòa giải mà các bên có thể cùng chấp nhận.
Hòa giải viên tiến hành hòa giải, đảm bảo đạt được thỏa thuận đôi bên
Bước 4: Kết thúc hòa giải
Nếu các bên đạt được sự thỏa thuận, hòa giải viên lao động sẽ lập biên bản ghi nhận sự thỏa thuận này. Nếu hòa giải không thành, biên bản hòa giải không thành sẽ được lập.
Bước 4: Công bố kết quả hòa giải
Kết quả hòa giải sẽ được các bên và hòa giải viên ký xác nhận. Trường hợp hòa giải thành, biên bản sẽ có hiệu lực thi hành như bản án, quyết định của Tòa án. Trường hợp hòa giải không thành, các bên có quyền khởi kiện vụ án lao động tại Tòa án có thẩm quyền.Quá trình hòa giải tranh chấp lao động cá nhân do hòa giải viên lao động tiến hành phải tuân thủ các nguyên tắc như tự nguyện, bình đẳng, công khai, minh bạch. Hòa giải viên lao động cũng cần phải có các kỹ năng như lắng nghe, thuyết phục, đàm phán để đạt được kết quả hòa giải tốt nhất.
Hòa giải viên cần có sự lắng nghe, đảm bảo bình đẳng đôi bên
Thời hiệu yêu cầu giải quyết tranh chấp lao động cá nhân là bao lâu?
Theo quy định của pháp luật hiện hành, thời hiệu yêu cầu giải quyết tranh chấp lao động cá nhân là:
- 06 tháng, kể từ ngày phát hiện ra hành vi mà bên tranh chấp cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị vi phạm là đối với yêu cầu hòa giải viên lao động thực hiện hòa giải tranh chấp lao động cá nhân
- 09 tháng đối với yêu cầu Hội đồng trọng tài lao động giải quyết tranh chấp lao động cá nhân
- 01 năm đối với yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp lao động cá nhân
- Trường hợp người yêu cầu chứng minh được vì sự kiện bất khả kháng, trở ngại khách quan hoặc lý do khác theo quy định của pháp luật mà không thể yêu cầu đúng thời hạn quy định tại Điều này thì thời gian có sự kiện bất khả kháng, trở ngại khách quan hoặc lý do đó không tính vào thời hiệu yêu cầu giải quyết tranh chấp lao động cá nhân.
Thời hiệu yêu cầu giải quyết tranh chấp lao động sẽ khác nhau tùy từng trường hợp
Khi giải quyết tranh chấp lao động cá nhân cần tuân theo nguyên tắc nào?
Khi giải quyết tranh chấp lao động cá nhân, cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
- Nguyên tắc tự nguyện: Các bên tham gia tranh chấp phải tự nguyện tham gia vào quá trình hòa giải, giải quyết tranh chấp. Không ai được ép buộc các bên tham gia hoặc chấp nhận kết quả giải quyết tranh chấp.
- Nguyên tắc bình đẳng: Trong quá trình giải quyết tranh chấp, các bên phải được đối xử bình đẳng, không phân biệt đối xử. Cơ quan, tổ chức giải quyết tranh chấp phải lắng nghe, tôn trọng ý kiến của các bên.
- Nguyên tắc khách quan, công bằng: Cơ quan giải quyết tranh chấp phải có cách nhìn khách quan, không thiên vị, đưa ra kết luận công bằng trên cơ sở xem xét toàn diện các chứng cứ, tài liệu do các bên cung cấp.
- Nguyên tắc công khai, minh bạch: Quá trình giải quyết tranh chấp phải được công khai, minh bạch, các bên có quyền tiếp cận thông tin, tài liệu liên quan.
- Nguyên tắc tuân thủ pháp luật: Khi giải quyết tranh chấp, cơ quan, tổ chức phải tuân thủ đúng các quy định của pháp luật, không được làm trái pháp luật.
Tuân thủ các nguyên tắc khi giải quyết tranh chấp lao động cá nhân sẽ góp phần đảm bảo sự công bằng, minh bạch
Một số câu hỏi liên quan
Để hiểu rõ hơn về quy trình giải quyết tranh chấp lao động cá nhân, dưới đây là một số giải đáp cho các câu hỏi thường gặp:
Có phải mọi tranh chấp lao động cá nhân đều cần phải tiến hành hòa giải trước hay không?
Theo quy định tại khoản 1 Điều 188 Bộ luật Lao động 2019, hầu hết các tranh chấp lao động cá nhân phải được giải quyết thông qua thủ tục hòa giải của hòa giải viên lao động trước khi yêu cầu Hội đồng trọng tài lao động hoặc Tòa án giải quyết. Tuy nhiên, có một số trường hợp ngoại lệ không bắt buộc phải qua thủ tục hòa giải..
Khi nào tranh chấp lao động cá nhân không cần hòa giải?
Các trường hợp tranh chấp lao động cá nhân không bắt buộc phải qua thủ tục hòa giải bao gồm:
- Tranh chấp về xử lý kỷ luật lao động theo hình thức sa thải hoặc về trường hợp bị đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động.
- Tranh chấp về bồi thường thiệt hại, trợ cấp khi chấm dứt hợp đồng lao động.
- Tranh chấp giữa người giúp việc gia đình với người sử dụng lao động.
- Tranh chấp về bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế theo quy định của pháp luật về bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp theo quy định của pháp luật về việc làm, về bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp theo quy định của pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động.
- Tranh chấp về bồi thường thiệt hại giữa người lao động với doanh nghiệp, tổ chức đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.
Cơ quan giải quyết tranh chấp lao động cá nhân đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động. Việc tuân thủ đúng quy trình và nguyên tắc giải quyết tranh chấp không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của các bên mà còn góp phần xây dựng môi trường lao động ổn định và công bằng. Hãy liên hệ với ATILAW để được tư vấn chi tiết hơn về các thông tin giải quyết tranh chấp lao động cá nhân.
