Quy định về quyền nuôi con sau ly hôn theo pháp luật hiện hành

Theo Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quyền nuôi, chăm sóc và giáo dục con sau khi ly hôn được quy định rõ tại điều 81-84, hướng tới mục tiêu bảo đảm lợi ích cao nhất cho trẻ:

Điều 81: Quyền và nghĩa vụ chăm sóc con

Sau ly hôn, cả cha và mẹ vẫn giữ quyền và nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục con chưa thành niên hoặc mất năng lực hành vi dân sự.Nếu cha mẹ thỏa thuận được người trực tiếp nuôi con và chia sẻ trách nhiệm, Tòa án sẽ tôn trọng thỏa thuận đó. Nếu không thỏa thuận được, Tòa án sẽ quyết định dựa trên lợi ích toàn diện của trẻ, bao gồm cả ý nguyện của trẻ từ đủ 7 tuổi trở lên.

Trẻ dưới 36 tháng tuổi thường được giao cho mẹ, trừ khi mẹ không đáp ứng đủ điều kiện chăm sóc hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp hơn với lợi ích trẻ.

Sau khi ly hôn, cha và mẹ vẫn có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con

Điều 82: Nghĩa vụ, quyền của cha mẹ không trực tiếp nuôi con

Cha mẹ không trực tiếp nuôi con sau ly hôn vẫn có các quyền và nghĩa vụ quan trọng:

– Tôn trọng quyền sống cùng người nuôi dưỡng chính của con;

– Đóng cấp dưỡng để đảm bảo nhu cầu sinh hoạt, học tập và dưỡng dục;

– Quyền thăm nom mà không bị ngăn cấm. Nếu có hành vi lạm dụng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến con, người nuôi dưỡng được quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quyền thăm nom.

Điều 83: Quyền và nghĩa vụ của người trực tiếp nuôi con

Cha mẹ trực tiếp nuôi con:

– Có quyền yêu cầu người không trực tiếp nuôi thực hiện nghĩa vụ theo Điều 82;

– Không được cản trở việc thăm nom của người còn lại, tránh gây xáo trộn cho con hoặc làm tổn hại tình cảm con – cha/mẹ còn ở bên kia.

Điều 84: Thay đổi người nuôi con sau ly hôn

Tòa án có thể thay đổi người trực tiếp nuôi con trong những trường hợp sau:

– Cha mẹ đạt được thỏa thuận mới phù hợp với lợi ích của con;

– Người nuôi không còn đủ điều kiện về mặt sức khỏe, kinh tế hay môi trường sống;

– Trẻ từ đủ 7 tuổi trở lên có nguyện vọng rõ ràng, phù hợp với điều kiện thực tế.

Trường hợp nào bố bị tước quyền nuôi con?

Theo khoản 1 Điều 85 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, cha (hoặc mẹ) có thể bị Tòa án tước quyền nuôi con nếu phạm một trong các hành vi nghiêm trọng sau đây:

– Bị kết án về tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con với lỗi cố ý, hoặc vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con.

– Phá tán tài sản của con, như bán, chuyển nhượng, cho vay… mà không phục vụ lợi ích của con.

– Có lối sống đồi trụy, như nghiện ngập, mại dâm, bài bạc…, làm ảnh hưởng xấu đến môi trường sống của trẻ.

– Xúi giục hoặc ép buộc con vi phạm pháp luật, trái đạo đức xã hội, phạm pháp hoặc có hành vi không phù hợp với lứa tuổi.

Cha bị tước quyền nuôi vẫn phải có trách nhiệm cấp dưỡng cho con, dù không còn quyền nuôi dưỡng hoặc giám hộ tài sản của con. Người được giao quyền nuôi con hoặc giám hộ mới sẽ thực hiện các quyền và nghĩa vụ liên quan đến chăm sóc, giáo dục và quản lý tài sản riêng của con.

Hậu quả pháp lý của việc tước quyền nuôi con

Các yếu tố Tòa án xem xét khi giao quyền nuôi con

Tòa án sẽ xem xét toàn diện nhiều yếu tố khác nhau để đưa ra quyết định tốt nhất cho trẻ em:

– Điều kiện kinh tế và khả năng tài chính: Tòa án đánh giá thu nhập, tài sản, khả năng trang trải chi phí sinh hoạt, học tập, y tế và các nhu cầu phát triển khác của trẻ. Tuy nhiên, không phải bên có điều kiện kinh tế tốt hơn sẽ tự động được giao nuôi con, mà cần đảm bảo mức độ đủ để chăm sóc con một cách thỏa đáng.

– Thời gian và khả năng chăm sóc trực tiếp: Tòa án xem xét xem bên nào có thời gian và điều kiện để chăm sóc con trực tiếp nhiều hơn. Điều này bao gồm cả thời gian làm việc, tính chất công việc, sự hỗ trợ từ gia đình mở rộng.

– Môi trường sống và giáo dục: Chất lượng môi trường sống, điều kiện nhà ở, khu vực sinh sống, trường học trong khu vực và các yếu tố khác ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ.

– Tình cảm và mối quan hệ với con: Tình cảm gắn bó và mức độ gần gũi có vai trò quan trọng trong việc xác định bên nào phù hợp hơn để trực tiếp nuôi dưỡng.

– Sức khỏe thể chất và tinh thần: Tình trạng sức khỏe của người xin nuôi con phải đảm bảo khả năng chăm sóc con trong thời gian dài.

– Độ tuổi của trẻ em: Trẻ dưới 36 tháng tuổi thường giao mẹ, trừ khi mẹ không đủ điều kiện; trẻ từ 7 tuổi trở lên, mong muốn của con sẽ được xem xét và ưu tiên nếu phù hợp.

– Ý kiến của trẻ em: Ý kiến của trẻ phải được thu thập trong môi trường phù hợp, ngược lại sẽ không bị ảnh hưởng hay gây áp lực.

– Khả năng hợp tác trong việc nuôi dạy con: Tòa án cũng xem xét thái độ hợp tác của các bên trong việc đảm bảo quyền lợi của con, bao gồm việc tạo điều kiện cho bên kia thăm nom, liên lạc với con.

Tòa án đánh giá khả năng của cả cha và mẹ trong việc đảm bảo cuộc sống và sự phát triển tốt nhất cho con cái

Bố có được giám sát, thăm nom con sau khi không được nuôi?

Điều 83 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định rõ quyền thăm nom của cha, mẹ không được giao nuôi con: “Sau khi ly hôn, người không trực tiếp nuôi con có quyền, nghĩa vụ thăm nom con mà không ai được cản trở”. Quyền này bao gồm việc được gặp gỡ con định kỳ, tham gia vào các hoạt động giáo dục, vui chơi và có thể đón con về ở cùng trong những khoảng thời gian nhất định.

Lịch thăm nom có thể được thỏa thuận giữa hai bên hoặc do Tòa án quyết định cụ thể về thời gian, địa điểm và cách thức thăm nom phù hợp với lợi ích của trẻ và điều kiện của các bên.

Ngoài ra, người bố vẫn có một số nghĩa vụ và quyền hạn như:

– Người bố không được nuôi con vẫn có nghĩa vụ đóng góp chi phí nuôi dưỡng con theo khả năng kinh tế của mình. Mức cấp dưỡng được xác định dựa trên thu nhập của người bố và nhu cầu thực tế của con.

– Trong những vấn đề quan trọng liên quan đến con như lựa chọn trường học, điều trị y tế, thay đổi nơi cư trú, người bố vẫn có quyền được tham gia ý kiến và quyết định.

– Người bố có quyền được cập nhật thông tin về tình hình sức khỏe, học tập và phát triển của con.

Bố không được nuôi con nhưng vẫn có trách nhiệm và nghĩa vụ với con

Các trường hợp có thể bị hạn chế quyền thăm nom:

Tuy nhiên, quyền thăm nom có thể bị hạn chế hoặc tạm đình chỉ trong các trường hợp sau:

– Có hành vi bạo lực hoặc đe dọa đối với con hoặc người được giao nuôi con

– Có ảnh hưởng xấu đến sự phát triển thể chất, tinh thần của trẻ

– Vi phạm nghiêm trọng các thỏa thuận hoặc quyết định của Tòa án về thăm nom

– Trẻ em từ chối gặp và có lý do chính đáng

Một số câu hỏi thường gặp

Bố có thể giành lại quyền nuôi con sau ly hôn không?

Theo Khoản 1 Điều 84 Luật Hôn nhân & Gia đình 2014, cha/mẹ hoặc người thân thích được phép nộp đơn yêu cầu Tòa án thay đổi người trực tiếp nuôi con nếu có căn cứ phù hợp với lợi ích của con. Các căn cứ bao gồm:

– Thỏa thuận giữa hai bên về việc thay đổi người nuôi;

– Người đang nuôi con không còn đủ điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con;

– Con từ đủ 7 tuổi trở lên có nguyện vọng rõ ràng ủng hộ việc thay đổi người nuôi.

Nếu cả hai bên đều không đủ điều kiện thì con ở với ai?

Trong trường hợp cả cha và mẹ đều không đủ điều kiện nuôi con theo quy định của pháp luật, Tòa án sẽ xem xét các phương án thay thế để đảm bảo lợi ích tốt nhất cho trẻ em:

– Giao con cho ông bà nội hoặc ngoại: Đây thường là lựa chọn ưu tiên đầu tiên khi cả cha mẹ đều không đủ điều kiện. Ông bà có quan hệ huyết thống trực tiếp với trẻ và thường có tình cảm, kinh nghiệm chăm sóc trẻ.

– Giao con cho người thân khác: Các anh chị em của cha mẹ hoặc những người thân khác trong gia đình có đủ điều kiện và nguyện vọng nuôi con có thể được xem xét.

– Giao con cho cơ sở bảo trợ xã hội: Trong trường hợp không có người thân nào đủ điều kiện, trẻ có thể được giao cho các cơ sở bảo trợ xã hội như trại trẻ mồ côi, làng trẻ SOS.

– Thủ tục nhận con nuôi: Tòa án có thể tạo điều kiện để những gia đình có đủ điều kiện và nguyện vọng nhận trẻ làm con nuôi theo đúng quy định của Luật Nuôi con nuôi.

Nếu ba mẹ không đủ điều kiện thì con sẽ được trao cho người giám hộ

Vấn đề quyền nuôi con sau ly hôn đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng và toàn diện từ cả các bên liên quan. Sau khi nắm rõ trường hợp nào bố không được nuôi con, bố cần nhận thức rõ ràng quyền nuôi con không chỉ là quyền lợi mà còn là trách nhiệm nặng nề. Nếu bố muốn giành quyền nuôi con, hãy chuẩn bị đầy đủ các điều kiện về kinh tế, môi trường sống, thời gian chăm sóc và đặc biệt là tình cảm, trách nhiệm với con để được Tòa án tin tưởng giao quyền nuôi con. Nếu bạn cần tư vấn pháp lý về quyền nuôi con, hãy liên hệ với ATILAW để được hỗ trợ tốt nhất!