Sau khi ly hôn, quyền nuôi con là vấn đề quan trọng và nhạy cảm, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của trẻ. Trong một số trường hợp, người trực tiếp nuôi dưỡng không còn đủ điều kiện về vật chất, tinh thần hoặc có hành vi không phù hợp, dẫn đến việc cần thay đổi người trực tiếp nuôi con.
Pháp luật Việt Nam đã quy định rõ ràng về việc thay đổi người trực tiếp nuôi con sau ly hôn, nhằm bảo vệ quyền lợi tốt nhất cho trẻ em. Cùng ATILAW tìm hiểu chi tiết qua bài viết sau.
Điều kiện và căn cứ để thay đổi người trực tiếp nuôi con
Theo quy định tại Điều 84 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, việc thay đổi người trực tiếp nuôi con được giải quyết khi có một trong các căn cứ sau đây:
Thỏa thuận giữa cha mẹ
Nếu cả cha và mẹ đều tự nguyện đồng ý về việc thay đổi người trực tiếp nuôi con và Tòa án nhận thấy sự thỏa thuận này là vì lợi ích tốt nhất của con (ví dụ: người mẹ không có điều kiện chăm sóc do công việc, người cha có điều kiện tốt hơn và con cũng mong muốn), Tòa án sẽ xem xét công nhận thỏa thuận này.
Cha, mẹ có thỏa thuận về việc thay đổi người trực tiếp nuôi con phù hợp với lợi ích của con
Người đang trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con
Nếu người đang trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện về vật chất và tinh thần để chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục con, thì có thể yêu cầu thay đổi người trực tiếp nuôi con. Điều kiện này bao gồm:
– Điều kiện vật chất: Không đủ khả năng tài chính để đảm bảo các nhu cầu thiết yếu của con (ăn, mặc, ở, học tập, y tế).
– Điều kiện tinh thần: Có hành vi vi phạm pháp luật (nghiện ma túy, cờ bạc, phạm tội), lối sống không lành mạnh, có hành vi bạo lực, ngược đãi con, hoặc có thái độ, hành vi tiêu cực ảnh hưởng xấu đến sự phát triển tâm sinh lý, nhân cách của con.
– Về thời gian, công sức: Do công việc quá bận rộn, sức khỏe suy giảm nghiêm trọng, hoặc các lý do khác khiến không có đủ thời gian, công sức cần thiết để trực tiếp chăm sóc, giáo dục con.
– Về môi trường sống: Môi trường sống không đảm bảo an toàn, lành mạnh, không ổn định hoặc ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển toàn diện của con.
Nguyện vọng của con từ đủ 07 tuổi trở lên
Khi con từ đủ 07 tuổi trở lên, việc thay đổi người trực tiếp nuôi con phải xem xét nguyện vọng của con. Tòa án sẽ lắng nghe và xem xét ý kiến của con để đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho trẻ.
Tòa án sẽ hỏi ý kiến của con về việc muốn sống với ai
Điều kiện về mọi mặt của người đang trực tiếp nuôi con
– Khả năng kinh tế: Thu nhập, tài sản, khả năng đảm bảo các chi phí sinh hoạt, học tập, y tế cho con.
– Tình trạng sức khỏe: Có đảm bảo sức khỏe để chăm sóc con không.
– Đạo đức, lối sống: Có lành mạnh, gương mẫu, không vi phạm pháp luật.
– Thời gian và sự quan tâm: Có thể dành đủ thời gian, tình cảm, công sức để chăm sóc, giáo dục, định hướng cho con không.
– Môi trường sống, học tập: Môi trường hiện tại có ổn định, an toàn, và thuận lợi cho sự phát triển của con không.
Trong trường hợp xét thấy cả cha và mẹ đều không đủ điều kiện trực tiếp nuôi con, Tòa án có thể quyết định giao con cho người giám hộ theo quy định của Bộ luật Dân sự.
Điều kiện về mọi mặt của người muốn được trực tiếp nuôi con (hoặc người được đề xuất)
Tòa án sẽ đánh giá các yếu tố tương tự như trên đối với người yêu cầu hoặc người được đề xuất thay đổi quyền nuôi con. Điều quan trọng là phải chứng minh được rằng người này có điều kiện tốt hơn hoặc phù hợp hơn so với người đang trực tiếp nuôi con để đảm bảo lợi ích tốt nhất cho con.
Người muốn trực tiếp nuôi con phải đảm bảo mang đến môi trường phát triển tốt nhất cho con
Ai được yêu cầu thay đổi quyền nuôi con?
Theo quy định tại Điều 84 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, những chủ thể có quyền yêu cầu Tòa án thay đổi người trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn bao gồm:
– Cha hoặc mẹ của trẻ: Yêu cầu này có thể dựa trên thỏa thuận giữa cha và mẹ, hoặc một bên khởi kiện khi xét thấy bên kia không còn đủ điều kiện nuôi con.
– Người thân thích của con như ông bà, cô, dì, chú, bác, cậu,… có quyền yêu cầu thay đổi người trực tiếp nuôi con nếu người đang trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện để chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con.
– Cơ quan, tổ chức có thẩm quyền: Cơ quan quản lý nhà nước về gia đình; Cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em; Hội Liên hiệp Phụ nữ.
Thủ tục thay đổi người nuôi con sau ly hôn
Thủ tục thay đổi quyền nuôi con sau ly hôn được thực hiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015:
Chuẩn bị hồ sơ
– Đơn yêu cầu hoặc đơn khởi kiện yêu cầu thay đổi quyền nuôi con;
– Quyết định, Bản án ly hôn đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án (bản sao có chứng thực);
– Giấy tờ tùy thân của người yêu cầu/nguyên đơn và bị đơn: Bản sao có chứng thực CMND/CCCD/Hộ chiếu, Sổ hộ khẩu hoặc xác nhận cư trú.
– Giấy khai sinh của con (bản sao có chứng thực);
– Tài liệu chứng minh người đang trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con (nếu có).
– Tài liệu chứng minh người yêu cầu có đủ điều kiện để chăm sóc nuôi dưỡng con
– Biên bản thỏa thuận về việc vợ chồng đồng ý thay đổi người chăm sóc, nuôi dưỡng con (thỏa thuận được)
– Ý kiến của con từ đủ 07 tuổi trở lên về nguyện vọng sống với ai (nếu có).
Nộp đơn xin thay đổi quyền nuôi con sau ly hôn
– Nơi nộp đơn: Tòa án nhân dân cấp huyện nơi người đang trực tiếp nuôi con cư trú hoặc làm việc.
– Cách thức nộp: Có thể nộp trực tiếp tại Tòa án, gửi qua đường bưu điện có bảo đảm, hoặc nộp trực tuyến qua Cổng dịch vụ công Quốc gia/cổng thông tin điện tử của Tòa án (nếu có).
– Kiểm tra hồ sơ: Sau khi nhận đơn, Tòa án sẽ kiểm tra tính hợp lệ và đầy đủ của hồ sơ.
+ Nếu hợp lệ và đầy đủ: Tòa án sẽ gửi thông báo nộp tiền tạm ứng lệ phí giải quyết việc dân sự (trường hợp thỏa thuận) hoặc tạm ứng án phí (trường hợp tranh chấp).
+ Nếu chưa hợp lệ hoặc thiếu: Tòa án sẽ hướng dẫn bổ sung, sửa đổi.
– Thụ lý hồ sơ: Sau khi người yêu cầu/nguyên đơn nộp biên lai tạm ứng lệ phí/án phí, Tòa án sẽ ra thông báo thụ lý vụ việc/vụ án.
Nộp đơn xin thay đổi quyền nuôi con đến cơ quan có thẩm quyền
Đợi thời gian hồ sơ được xử lý
Thời gian giải quyết yêu cầu thay đổi người trực tiếp nuôi con phụ thuộc vào tính chất của vụ việc:
– Nếu cha mẹ thỏa thuận được với nhau về việc thay đổi người trực tiếp nuôi con, Tòa án sẽ giải quyết theo thủ tục yêu cầu công nhận sự thỏa thuận. Thời gian thường khoảng 01-02 tháng.
– Nếu cha mẹ không thỏa thuận được, vụ việc sẽ được giải quyết theo thủ tục tranh chấp, thời gian giải quyết có thể kéo dài hơn do phải thu thập chứng cứ, tổ chức phiên tòa. Thời gian xử lý thường kéo dài từ 02-04 tháng hoặc hơn tùy vào tính chất phức tạp của vụ án, việc thu thập chứng cứ, định giá, và có hay không có kháng cáo.
Đóng lệ phí
Theo quy định tại Nghị quyết 326/2016/NQ-UBTVQH14, án phí dân sự sơ thẩm đối với yêu cầu thay đổi người trực tiếp nuôi con là 300.000 đồng.
Mẫu đơn yêu cầu thay đổi người trực tiếp nuôi con
Đơn yêu cầu thay đổi người trực tiếp nuôi con sau ly hôn
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
ĐƠN YÊU CẦU GIẢI QUYẾT VIỆC DÂN SỰ
(V/v:…………………………)
Kính gửi: Tòa án nhân dân ………………………….
Người yêu cầu giải quyết việc dân sự:(3) …………………………………………………
Địa chỉ:(4) ………………………………………………………………………………………….
Số điện thoại (nếu có): …………..; Fax (nếu có): ………………………………….
Địa chỉ thư điện tử (nếu có): ……………………………………………………………….
Tôi (chúng tôi) xin trình bày với Tòa án nhân dân(5) …………………………………… việc như sau:
– Những vấn đề yêu cầu Tòa án giải quyết:(6) ……………………………………………
– Lý do, mục đích, căn cứ của việc yêu cầu Tòa án giải quyết đối với những vấn đề nêu trên:(7) ………………………………………………………………………………………………..
– Tên và địa chỉ của những người có liên quan đến những vấn đề yêu cầu Tòa án giải quyết:(8) ……………………………………………………………………………………………………………
– Các thông tin khác (nếu có):(9)…………………………………………………………………
Tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn yêu cầu:(10)
- …………………………………………………………………………………………………….
- ……………………………………………………………………………………………………..
- ………………………………………………………………………………………………………
Tôi (chúng tôi) cam kết những lời khai trong đơn là đúng sự thật.
| ………, ngày…. tháng…. năm……. (11)
NGƯỜI YÊU CẦU(12) |
Đơn khởi kiện thay đổi người trực tiếp nuôi con sau ly hôn
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
……, ngày… tháng … năm……
ĐƠN KHỞI KIỆN
Kính gửi: Toà án nhân dân Quận/huyện
1.Người khởi kiện: …………………………………………………………….
CCCD số: ………………………………………………………………………..
Địa chỉ: …………………………………………………………………………..
Số điện thoại: …………………………………………………………………….
2.Người bị kiện: …………………………………………………………………
CCCD số: …………………………………………………………………………
Địa chỉ: ……………………………………………………………………………
Số điện thoại: ……………………………………………………………………..
Yêu cầu Tòa án giải quyết những vấn đề sau đây:
Giải quyết cho tôi được trực tiếp nuôi con chung là …………………..Tại bản án, quyết định số:……………….ngày……tháng…..năm……của Tòa án nhân dân…………
Về phần con chúng có quyết định: ……………………………………………………
Hiện con chung của chúng tôi là ……………………….sinh ngày……..đang được anh (chị) ……………………….là người trực tiếp nuôi dưỡng.
Tuy nhiên, hiện nay anh (chị) …………….đang………………..do đó không còn đủ điều kiện trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con.
Vì vậy, tôi làm đơn này kính mong Tòa án xem xét, giải quyết cho tôi được quyền trực tiếp nuôi con chung là ……………………………………………………
Trân trọng./.
Danh sách tài liệu kèm theo đơn khởi kiện:
- Căn cước công dân (Bản sao);
- Quyết định, bản án ly hôn (Bản sao);
- Giấy khai sinh của con (Bản sao);
- Giấy tờ chứng minh cho yêu cầu của thay đổi người nuôi con.
Người khởi kiện
Thay đổi quyền nuôi con sau ly hôn, được thực hiện khi có thỏa thuận giữa cha mẹ hoặc khi người trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con. Để thực hiện thủ tục này, người yêu cầu cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, nộp đơn tại Tòa án nhân dân và đợi xử lý. Nếu bạn đang muốn thay đổi người trực tiếp nuôi con sau ly hôn, hãy liên hệ ATILAW để được hướng dẫn chi tiết và đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho con.
